Những loại dầu này được gọi là "tinh" vì chúng đến từ tinh chất (hương thơm) của cây, chứ không phải vì chúng có tầm quan trọng sống còn đối với cuộc sống con người. Mặc dù không có cách nào biết chắc chắn ai là người đầu tiên gọi những loại dầu này là "tinh", nhưng tên gọi này dường như có nguồn gốc từ thời Trung Cổ, khi các nhà giả kim (người tiền nhiệm của dược sĩ) chưng cất dầu từ thực vật và bay hơi chúng. Những nhà khoa học sơ khai này đã thử nghiệm với dầu nhằm tìm kiếm ether, nguyên tố thứ năm bí ẩn mà họ tin rằng lấp đầy khoảng trống giữa bốn nguyên tố hữu hình: đất, không khí, lửa và nước. Khi những nỗ lực của họ với thực vật tạo ra một loại hơi có mùi thơm, họ gọi đó là "quintessence" (tinh chất thứ năm), coi đó là bước đầu tiên trong việc tìm kiếm ether. Nhiều nghiên cứu khoa học hiện đại hơn vào năm 1887 đã bác bỏ huyền thoại về ether, nhưng tên gọi cho các chất lỏng dễ bay hơi có mùi thơm vẫn được giữ lại.
Thuật ngữ "tinh" cũng ngụ ý rằng những loại dầu này nổi trội về độ tinh khiết và không bị pha trộn bởi hóa chất. Những sản phẩm chứa cồn, nước, đường, siro bắp hoặc các chất phụ gia khác được gọi là chiết xuất (như chiết xuất vani, một trong những chất tạo hương vị thực phẩm phổ biến nhất), nước hoa, hoặc hương liệu, trong khi tinh dầu ngụ ý rằng chúng chỉ chứa tinh chất của cây dưới dạng lỏng. Tuy nhiên, không phải tất cả tinh dầu đều tinh khiết 100%, mặc dù nhãn quảng cáo có thể ghi như vậy. Một số quá trình chiết xuất đòi hỏi phải sử dụng dung môi để thu được terpene từ thực vật, và những dung môi này vẫn còn lại trong dầu. Thêm vào đó, một số nhà đóng chai tinh dầu sử dụng chất phụ gia để sản xuất nhiều dầu hơn với ít tinh chất đắt đỏ hơn, từ đó mang lại lợi nhuận cao hơn cho nhà sản xuất. Sự pha trộn này không phải lúc nào cũng rõ ràng đối với người tiêu dùng.
